برونشیت یا التهاب نایژه‌ها یکی از عفونت‌های ویروسی رایج است که تقریباً یک سوم از نوزادان در سال اول تولد را مبتلا می‌کند. برای بسیاری از نوزادان، برونشیت بیماری جدی محسوب نمی‌شود و می‌تواند در خانه درمان شود. با این حال، تعدادی از کودکان می‌توانند به وضعیت وخیم‌تری دچار شده و نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند.
احتمال ابتلا به این بیماری در فصل زمستان و در سنین ۳ تا ۶ ماهگی بالاتر است. در این بیماری، نایژک‌ها که کوچکترین معابر تنفسی در ریه هستند دچار تورم و التهاب می‌شوند. به سبب مسدود شدن مسیر هوا، تنفس برای نوزاد دشوار می‌شود.
یکی از دلایل ابتلا به برونشیت، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) است. این ویروس، شایع‌ترین علت بیماری‌های دستگاه تنفسی در نوزادان بوده و می‌تواند به بیماری‌های دیگری همچون سرماخوردگی، عفونت گوش، خروسک (کروپ)، و ذات‌الریه یا سینه پهلو (پنومونی) نیز منجر شود.
تشخیص علایم برونشیت در نوزاد: از کجا بدانیم کودک به برونشیت مبتلا است؟
برونشیت معمولاً اندکی وخیم‌تر از سرماخوردگی است. علایم اولیه آن همچون آبریزش بینی و سرفه شباهت زیادی به سرماخوردگی دارد. علائمی که بعد از ۲ الی ۳ روز خود را نشان می‌دهند عبارتند از:
- شدیدتر شدن سرفه‌ها
- تنفس سریع‌تر با صدای خس‌خس بلندتر
- تب خفیف
- دشواری در غذا خوردن و اجتناب از غذا خوردن
- گشودگی بیش از حد پره‌های بینی به دلیل نیاز به تنفس عمیق‌تر
- جمع شدن پوست اطراف دنده‌ها و استخوان ترقوه با هر بار تنفس
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
اگر شما مطمئن نیستید که کودک دچار برونشیت شده است یا اینکه یک سرماخوردگی ساده است، بهتر است برای تشخیص به دکتر مراجعه کنید. علائم نوزاد می‌توانند نگران کننده باشند. با این حال نگران نباشید. در بیشتر موارد برونشیت بیماری جدی محسوب نمی‌شود و می‌تواند به راحتی در خانه درمان شود.
در برخی موارد که وضعیت نوزاد وخیم باشد، لازم است کودک در بیمارستان بستری شود. در صورت مشاهده هر یک از علايم زیر، با پزشک نوزاد خود تماس بگیرید:
- نوزاد در دو سه وعده اخیر، کمتر از نصف میزان همیشگی شیر خورده باشد.
- کودک علائم کم‌آبی و دهیتراته شدن داشته باشد. خشک بودن دایپر به مدت ۶ ساعت یا بیشتر، خشکی دهان و لب‌ها از نشانه‌های کم‌آبی بدن نوزاد هستند.
- برای نوزاد ۳ ماهه، دمای بدن به ۳۸ درجه رسیده باشد. برای نوزاد ۶ ماهه، دمای بدن به ۳۹ درجه رسیده باشد.
- کودک بسیار خسته و تحریک‌پذیر به نظر می‌رسد.
- تنفس برای نوزاد دشوار بوده و با گذر زمان سرعت نفس کشیدن بیشتر و بیشتر می‌شود.
در صورت مشاهده‌‌ٔ علائم زیر سریعا با اورژانس تماس بگیرید:
- تنفس نوزاد به طور جدی دچار اشکال شده باشد.
- هر چند وقت یکبار تنفس نوزاد برای چند دقیقه قطع شود.
- زبان یا لب‌های نوزاد کبود شده باشند.
برونشیت در بعضی از کودکان خطرناک‌تر از سایر نوزادان است و لازم است والدین حساسیت بیشتری به خرج دهند. در موارد زیر، در صورت مشکوک بودن به علایم برونشیت لازم است سریع‌تر به پزشک مراجعه شود:
- نوزادان زیر ۳ ماهه
- نوزادان نارس
- نوزادانی که در هنگام تولد دچار مشکلات قلبی یا تنفسی بوده‌اند.
مراحل درمان برونشیت به چه صورت است؟
در بسیاری از موارد، برونشیت بعد از گذشت یک الی دو هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابد. برای موارد جدی‌تر، ممکن است پزشک داروهای سرماخوردگی را تجویز کرده و به شما توصیه کند تا در خانه مراقبت‌های لازم را به عمل آورید. از جمله مراقبت‌های دوران ابتلا به برونشیت عبارتند از:
- نوزاد را به دریافت شیر مادر یا شیر خشک بیشتر تشویق کنید. در صورتی که برای تغذیه نوزاد از شیر خشک و غذاهای جامد استفاده می‌کنید، می‌توانید به نوزاد آب بدهید. به دلیل دشواری تنفس، ممکن است شیر خوردن برای بچه‌ها دشوار باشد و مقدار تغذیه آنها کاهش یابد. برای حل این مشکل، به تعداد دفعات بیشتری به نوزاد شیر بدهید. این کار از دهیتراته شدن بدن نوزاد جلوگیری کرده و به کاهش تب کمک بسیاری می‌کند.
- مسکن‌هایی نظیر استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند به کاهش گلودرد و پایین آمدن تب کودک کمک کند. بدین ترتیب غذا دادن به نوزاد آسانتر می‌شود. برای اطفال یک ماهه، می‌توانید از استامینوفن کودکان استفاده کنید. برای بچه‌های ۳ ماهه، می‌توان از ایبوپروفن استفاده کرد.
- در صورتی که علت دشواری غذا خوردن نوزاد، مسدود شدن بینی است، سعی کنید به صورت نشسته به آنها غذا بدهید. همچنین می‌توانید از سرم شستشوی بینی به صورت قطره یا اسپری برای باز کردن مجاری بینی استفاده کنید. این قطره‌ها به راحتی از داروخانه‌ها قابل تهیه هستند.
- استفاده از دستگاه بخور و رطوبت‌ساز می‌تواند تا حد زیادی به بهبود سرفه‌های نوزاد کمک کند. سعی کنید خانه را زیاد گرم نکنید تا از خشکی هوا جلوگیری شود.
- کودک را در فضایی عاری از دود و گرد و غبار نگهداری کنید. تنفس هوای آلوده به دود و غبار می‌تواند وضعیت نوزاد را وخیم‌تر کرده و شانس ابتلای مجدد به برونشیت را افزایش دهد.
از دادن داروهای سرماخوردگی بدون نیاز به تجویز پزشک به کودک خودداری کنید. مصرف این داروها توسط کودکان زیر ۶ سال می‌تواند عوارض جانبی نامطلوبی به همراه داشته باشد. همچنین باید بدانید که برونشیت یک بیماری ویروسی بوده و آنتی بیوتیک‌ها هیچ تأثیری روی آن ندارند. داروهای استروئید و آسم نیز تأثیر خاصی بر روی این بیماری ندارند.
اگر وضعیت کودک وخیم باشد، احتمالا برای عبور از علايم دشوار لازم باشد به مدت ۲ یا ۳ روز در بیمارستان بستری شود. در این مدت از دستگاه اکسیژن‌ساز برای کمک به تنفس نوزاد استفاده می‌شود. همچنین با تزریق سرم و تغذیه لوله‌ای، از ضعف جسمانی و دهیتراته شدن بدن کودک جلوگیری می‌شود. اگر وضعیت برونشیت نوزاد بیش از حد وخیم باشد، احتمال دارد طول مدت بستری بیشتر شود.
آیا برونشیت می‌تواند به وضعیت خطرناکی منتهی شود؟
بعضی از کودکانی که یک بار به برونشیت مبتلا شده باشد، در حین سرماخوردگی دچار سرفه و خس‌خس سینه می‌شوند. ابتلا به آسم و سایر بیماری‌های تنفسی در سال‌های آتی زندگی نیز معمولاً به برونشیت بستگی دارد.
در برخی موراد بسیار نادر، کودکان مبتلا به برونشیت ممکن است به پنومونی (ذات‌الریه یا سینه‌پهلو) مبتلا شوند. همچنین برونشیت در کودکانی که زمینه بیماری‌های قلبی و ریوی هستند می‌تواند شرایط حاد و خطرناکی ایجاد کند.
چگونه از ابتلای نوزاد به برونشیت پیشگیری کنیم؟
از آنجایی که برونشیت از طریق تماس پوستی منتقل می‌شود، در محیط مهدکودک، ادارات و حتی خانه به سرعت شیوع پیدا می‌کند. این ویروس می‌تواند به مدت ۶ ساعت بر روی دست‌ها و سطوح زنده بماند. بنابراین رعایت مراقبت‌های بهداشت فردی همچون شستن مرتب دست‌ها می‌تواند از ابتلای نوزاد جلوگیری کند.
دست‌های خود را به طور منظم با آب و صابون بشویید. از دادن نوزاد به سایر افراد اجتناب کنید مگر آنکه مطمئن باشید آنها دست‌های خود را به خوبی شسته‌اند. همچنین نوزاد را از افرادی که دچار سرماخوردگی هستند دور نگه دارید.
منبع:babycenter
