بسیاری از مادران در طی مراحل بارداری، زایمان یا شیردهی نیازهای مراقبتی خاصی دارند. مدلهای متنوعی از کرم، لوسیون، بالم، روغن، ژل و سرم برای مراقبت از مادر در بازار وجود دارند که هر یک کاربردهای خاص خود را دارند.
ممکن است برخی مادران برای انتخاب و خرید محصول مراقبتی مناسب دچار سردرگمی باشند. به عنوان مثال ممکن است بخواهید بدانید بالمها و روغنهای پیشگیری از ترک خوردگی شکم چه تفاوتی با هم دارند و کدام مدل بهتر است؟ چه کرمی برای رفع شقاق سینه مناسب است و ژلهای آرامش دهنده پاها چه کاربردی دارند؟ برای پاسخ به چنین سوالاتی و یک خرید رضایتبخش، بهتر است با انواع محصولات موجود در این زمینه و کاربردهای هر یک آشنایی داشته باشید.
مشکلات رایج در دوران بارداری و شیردهی را میتوان به ۳ دسته اصلی تقسیم کرد: ترک خوردگی پوست و استرچمارک در ناحیه شکم، تورم و التهاب پاها، سوزش و افتادگی سینهها. محصولات متعددی برای کاهش و رفع این مشکلات توسط شرکتهای مختلف عرضه شدهاند که میتوانند بر حسب نیاز مورد توجه بانوان قرار گیرند.
ترک خوردگی و ایجاد استرچ مارک یکی از طبیعیترین و رایجترین مسائلی است که بسیاری از خانمها در دوران بارداری و زایمان تجربه میکنند. علت بروز استرچ مارکها و ترک خوردگی به خصوص در ناحیه شکم، کش آمدن پوست این ناحیه با بزرگ شدن جنین است. بنابراین میتوان گفت استرچمارکها تا حد زیادی غیر قابل اجتناب هستند و باید آنها را به عنوان بخش طبیعی از مادر شدن بپذیریم. با این حال، رطوبترسانی و افزایش قابلیت ارتجاعی پوست با کمک محصولات مراقبتی تا حد زیادی میتواند از بروز ترکها جلوگیری کرده یا اثر آنها را بسیار کمرنگ کند.
مدلهای متنوعی از انواع کرم و سرم برای پیشگیری از ترک بدن در دوران بارداری یا ترمیم ترکهای ایجاد شده وجود دارند. در میان محصولات مختلف بالمها، روغن بدن و لوسیون رواج بیشتری دارند. انتخاب از میان این محصولات تا حد زیادی به سلیقه و ترجیح شخصی دارد و حتی میتوانید از چند کرم به صورت ترکیبی استفاده کنید. در بخشهای بعدی، با جزئيات بیشتری به تفاوتهای این محصولات با یکدیگر و مزایا و معایب هر یک خواهیم پرداخت.
یکی دیگر از ناراحتیهای شایع بانوان در دوران بارداری، احساس گرفتگی و سنگینی پاهاست. از علل اصلی بروز این مشکل افزایش حجم رحم در اثر رشد جنین است که باعث میشود رگهای لگن و پاها تحت فشار قرار گیرند. همچنین تغییرات هورمونی و نرم شدن بافتهای بدن در دوران بارداری رگهای بدن را نیز تحت تاثیر قرار داده و گردش خون در پاها را مختل میکند. مجموع این عوامل باعث ایجاد تورم و سنگینی پاها میشود
ماساژ دادن پاها با کرمهای حاوی ترکیبات ضدالتهابی همچون پپتیدهای آووکادو و عصاره منتول تاثیر چشمگیری در تسکین این علائم و افزایش آرامش و شادابی پاها دارد. نحوه نگهداری هر یک از محصولات مراقبتی توسط تولید کننده اعلام میشود. اما به طور کلی برای اثربخشی بهتر کرمهای ضدالتهابی توصیه میشود آنها را در داخل یخچال نگهداری کنید.
شیر دادن به نوزاد نیز علیرغم خلق لحظات منحصر به فرد برای مادر، خالی از دردسر نیست. در هفتههای اول پس از تولد، گرفتن سینه مادر برای بسیاری از نوزادان نوزاد دشوار است. به همین دلیل مادرها مجبور میشوند به تعداد دفعات زیاد و مقادیر کم به نوزاد شیر بدهند. این موضوع میتواند باعث احساس درد و سوزش در سینه شده و گاهی به مشکلات پیچیدهتر همچون شقاق و ترک خوردگی نوک سینه منجر شود. کرمهای مخصوص برای مراقبت و رفع شقاق سینه از جمله اقلام کاربردی برای رفع حل این مشکل هستند.
استفاده از یک کرم خوب میتواند تفاوت اصلی بین یک شیردهی لذتبخش و یک تجربه دردناک و آزار دهنده برای مادر باشد. رفع احساس درد و سوزش سینهها در حداقل زمان پس از شیر دادن به نوزاد، قابلیتی است که بسیاری از مادران آن را ضروری میدانند. محصولات مراقبت از سینه نیز معمولاً به اشکال مختلف همچون بالم، کرم یا سرم عرضه میشوند که انتخاب از میان آنها بستگی زیادی به شرایط هر شخص دارد.
افتادگی سینه یکی دیگر از مسائلی است که گاهی در دوران شیردهی مشاهده میشود و ممکن است برای برخی خانمها ناخوشایند باشد. افتادگی سینهها میتواند در موقعیتها و سنین مختلفی رخ بدهد و متناسب با دلایل، نوع کرم مناسب برای درمان نیز متفاوت است. اما علت اصلی افتادگی سینهها در دوران شیردهی، کشیدگی تاندونهای این ناحیه به علت افزایش وزن سینههاست. کاهش پروتئینهای کلاژن و الاستین نیز از دیگر عواملی هستند که به افتادگی سینه منجر میشوند.
انواع کرمها و سرمهای سفت کننده سینه با ترکیبات مؤثری همچون الاستور گولاتور، پپتیدهای آووکادو و پروتئینهای گندم میزان تولید الاستین و کلاژن در پوست سینه را افزایش داده و به سفت شدن سینهها کمک میکنند. همچنین کرمهایی که به طور ویژه برای دوران شیردهی تولید شدهاند، در کاهش درد و التهاب ناشی از مکیدن نوزاد نیز مؤثر هستند.
با توجه به تغییرات پوست در دوران بارداری و ملاحظات ضروری از نظر سلامتی مادر و فرزند، شما نمیتوانید از هر محصولی برای مراقبتهای پوستی مادر استفاده کنید. فارغ از اینکه چه محصولی را برای چه هدفی خریداری میکنید، توجه به برخی نکات برای اطمینان از استاندارد بودن محصول انتخابی ضروری است. برخی از مهمترین نکاتی که در هنگام انتخاب و خرید کرم مناسب باید به آن دقت کنید عبارتند از:
در دوران بارداری و شیردهی، به دلیل تغییرات هورمونی میزان حساسیت پوست افزایش مییابد و احتمال بروز تورم و ترک در پوست بیشتر میشود. بنابراین مهم است که از کرمهایی با حداقل شانس ایجاد حساسیت پوستی استفاده کنید. این محصولات با عنوان هیپوآلرژیک در بازار عرضه میشوند.
البته اصطلاح هیپوآلرژیک یک اصطلاح تخصصی و مورد تأیید سازمان FDA و سایر مراجع قانونی نیست و یک نوع اصطلاح تجاری است. بنابراین همواره در خرید کرم و محصولات مراقبت پوستی بهتر است مواد سازنده محصول را بررسی کنید. اما وجود این علامت در توضیحات کرم معمولا به معنی عدم استفاده از موادی است که با عنوان مواد حساسیتزا رایج هستند.
محصولاتی که بوی عطر دارند میتوانند پوست حساس را ملتهب کنند. با توجه به حساس شدن پوست در دوران بارداری، بهتر است به دنبال کرمهایی باشید که کاملا بدون بو باشند یا بوی آنها بسیار کم و ملایم باشد.
فرمولاسیون محصول انتخابی خود را بررسی کنید و مطمئن شوید هیچ یک از مواد خطرناک و حساسیتزا در ترکیب آن استفاده نشده است. به طور کلی محصولاتی که از آنتی اکسیدانها و مواد مغذی پوست همچون عصارههای طبیعی مانند کره شیآ یا روغن گل سرخ تشکیل شدهاند انتخابهای ایمنی محسوب می شوند.
رتینوئیدها از ترکیبات بسیار رایج در مواد آرایشی و بهداشتی هستند که بر اساس یافتههای علمی میزان تولید کلاژن در پوست را افزایش داده و از این طریق به کاهش آثار لک و صاف شدن پوست کمک میکنند. این مواد میتوانند در کمرنگ کردن آثار ترک روی شکم و استرچ مارکها بسیار مؤثر باشند. اما باید حواستان باشد که استفاده از ترکیبات حاوی رتینوئيدها در دوران بارداری و شیردهی مجاز نیست و در این دوران باید از آنها اجتناب کنید.
پارابنها و فتالات از دیگر ترکیبات رایج در تولید مواد آرایشی و بهداشتی هستند که متخصصان در خصوص استفاده از آنها به خصوص در دوران بارداری و شیردهی هشدار جدی میدهند. پارابنها به دلیل افزایش ابتلا به سرطان سینه و ایجاد اختلال در سیستم تولید مثل از خط قرمزهای پررنگ لوازم بهداشتی مورد استفاده در دوران بارداری محسوب میشوند. پزشکان همچنین در مورد استفاده از فتالات به دلیل شانس بالای تأثیر منفی روی کبد، کلیه و ریه هشدار میدهند.
اگر میخواهید از چند کرم و لوسیون استفاده کنید، بهتر است سازگاری آنها با یکدیگر را بررسی کنید. به طور کلی بهترین ایده آن است که از یک لایه لوسیون و سپس یک لایه روغن برای حبس رطوبت پوست بهره بگیرید.
مدلهای متنوعی از کرمهای مراقبت پوستی برای جلوگیری از ترک خوردگی بدن در دوران بارداری و یا کمرنگ کردن استرچ مارکها پس از زایمان وجود دارند که نقطه مشترک تمامی آنها استفاده از ترکیبات آبرسان برای افزایش خاصیت ارتجاعی پوست است. در این بخش به معرفی انواع محصولات در این زمینه از جمله لوسیونها، بالم، روغن و سرم میپردازیم.
لوسیونهای پیشگیری و ترمیم کننده ترک شکم، کرمهای رقیقی هستند که حالت آبکی داشته و به طور ویژه برای کمرنگ کردن آثار لک و استرچ مارکهای روی شکم طراحی شدهاند. لوسیونها معمولا فرمولاسیون بر پایه آب دارند و در صاف کردن سطح پوست و کاهش حساسیت و التهاب نقش مهمی دارند. این گزینه به خصوص برای افرادی که مبتلا به اگزمای پوستی هستند بسیار کاربردی است.
مدلهای بالم بسیار غلیظتر از لوسیونها هستند و در رطوبترسانی عمیق پوست عملکرد بهتری دارند. شدت بالای رطوبترسانی بالم برای افرادی که پوست خشک و خشن دارند یک ویژگی ایدهآل محسوب میشود. این بالمها معمولا از ترکیبی از مواد طبیعی همچون کره شیآ، کاکائو و انبه تولید میشوند. این موادی همگی سرشار از ویتامین و اسیدهای چرب بوده و لایهای محافظ روی پوست تشکیل میدهند که احساس خارش و کشیدگی پوست در دوران بارداری را التیام میبخشد. تنها نقطه ضعف بالمها آن است که اندکی حالت روغنی دارند و ممکن است حس چسبندگی ایجاد کنند.
روغنهای پیشگری از ترک نیز یک گزینه محبوب دیگر برای افزایش قابلیت ارتجاعی پوست و کاهش احتمال بروز ترکخوردگی هستند. روغنها میزان چربی پوست را تنظیم کرده و به دلیل فرمولاسیون مایع راحتتر در منافذ پوست نفوذ کرده و راه خروج رطوبت را سد میکنند. بدین ترتیب سلولهای پوستی عملکرد بهتری در حفاظت از پوست خواهند داشت.
یکی از مزایای استفاده از روغن آن است که بهانهای برای اضافه کردن ماساژ شکم به روتین روزانه فراهم میآورد تا هیچ وقت این کار را فراموش نکنید. ماساژ شکم به خودی خود در گردش خون و افزایش تولید کلاژن مؤثر است. اگر شما قصد دارید از چند لایه متفاوت از محصولات ضد ترک استفاده کنید، همیشه روغن را در بالاترین لایه استفاده کنید تا لایههای دیگر را پوشش دهد.
یک گروه دیگر از محصولات رایج در مراقبتهای پوستی از جمله ترمیم ترک خوردگی شکم، سرمها هستند. گاهی تفاوت سرمها با روغنها گاهی چندان واضح نیست و برخی از شرکتها محصولات روغنی خود را نیز با عنوان سرم روانه بازار میکنند. سرمها به طور کلی محصولات بر پایه آب هستند و به دلیل کوچک بودن مولکولهایشان سریعتر در پوست نفوذ میکنند. با این حال قطرات آب به خودی خود نمیتوانند جذب پوست شوند و در فرآیند تولید سرم مقادیر اندکی روغن برای افزایش جذب مواد مورد نیاز است. به همین دلیل سرمها نیز حاوی درصد کمی روغن هستند اما به طور کلی بافت آنها سبکتر از روغنهاست.
کرمهای محافظت از سینه همچون کرم سفت کننده سینه و کرم شقاق سینه یک گروه دیگر از محصولات مراقبتی بسیار مهم برای مادر است که بیشتر در دوران شیردهی کاربرد دارد. برخی مادران ممکن است در دوران بارداری نیز با مشکل خشکی و حساسیت نیپل مواجه شده و به استفاده از کرم نیاز داشته باشند.
برای انتخاب یک کرم مناسب ابتدا باید نکات ضروری انتخاب محصولات مراقبتی در دوران بارداری که پیش از این ذکر شدند مورد توجه قرار گیرد. در ادامه میتوان بر اساس ترکیبات سازنده کرمهای مختلف، قابلیت شیر دادن به نوزاد، حجم بستهبندی، بافت و سهولت استفاده مدل دلخواه را از میان مدلهای موجود در بازار انتخاب کرد.
انتخاب از بین ترکیبات بالم، کرم و یا سرم به ترجیح شخصی شما بستگی دارد. مهمترین تفاوت در بین این گزینهها، ماده پایه و اصلی آنهاست. رایجترین ماده پایه در اکثر مدلهای کرم شقاق سینه، لانولین است. لانولین یا روغن پشم گوسفند یک ماده روغنی بسیار ملایم است که با ایجاد مانع طبیعی روی پوست، به بهبود مشکلات سینه کمک میکند. با این حال، بسیاری از افراد به دلیل منشأ حیوانی و استفاده از سموم برای پاکسازی بدن حیوان، نسبت به استفاده از مواد حاوی لانولین در ناحیه نیپل که محل تغذیه نوزاد است تردید دارند.
موم عسل، روغن نارگیل و کره شیآ از دیگر مواد رایج در ساخت کرمهای شقاق سینه هستند که به عنوان جایگزینهای لانولین محبوبیت زیادی دارند. این کرمها در ناحیه نیپل اعمال میشوند و با چرب کردن این ناحیه، احساس درد و سوزش را التیام بخشیده و به رطوبترسانی پوست کمک میکنند. یک تفاوت مهم دیگر این کرمها نسبت به مدلهای بر پایه لانولین، غلظت آنهاست. مواد حاوی لانولین اغلب به شکل بالم هستند که غلظت بیشتری دارد.
بسیاری از مدلهای کرم سینه با مواد کاملا طبیعی ساخته شده و برای نوزاد بیخطر هستند. بنابراین نیازی به شستن آنها قبل از شیر دادن نخواهید داشت. با این حال، بعضی از مدلها به دلیل ترکیبات خاصی، باید قبل از شیر دادن به نوزاد شسته شوند. این موضوع در توضیحات محصول ذکر میشود و بهتر است شما در هنگام خرید به این نکته دقت کنید.
به طور کلی شما در هر بار استفاده به مقدار بسیار کمی کرم نیاز خواهید داشت. اما اگر مشکل شقاق سینه یا ترک و خونریزی سینه داشته باشید، تعداد دفعات استفاده از کرم بسیار بالا خواهد بود. برای شروع و پیدا کردن کرم مناسب، کرمهایی با ابعاد کوچک را مد نظر قرار دهید. اگر همچنان به کرم نیاز داشتید و از طرفی از مدل انتخابی خود مطمئن شدهاید، برای صرفهجویی در طولانی مدت بستهبندیهای بزرگتر را خریداری کنید.
استفاده از کرمهای سینه بسیار آسان است. این کرمها معمولا به صورت تیوپی عرضه میشوند. با این حال، برخی مدلها به صورت اسپرهای (فشاری) نیز عرضه میشوند که میتوانید با یک دست مقدار کافی از کرم را مستقیم روی نیپل اسپری کنید. این مدلها در زمانیهایی که نوزاد را در آغوش دارید، کاربردیتر هستند.
میزان بافت و غلظت کرمهای مختلف با هم متفاوت است. بعضی مدلها غلیظ و سنگین بوده و بعضی دیگر سبک و رقیق هستند و به راحتی پخش میشوند. هر چه مدلها غلیظتر باشند، لایه حفاظتی بهتری تشکیل میدهند. اما زمانی که سینهها حساس و ملتهب هستند، آخرین چیزی که به آن نیاز دارید این است که خود کرم باعث احساس ناراحتی شما شود. بنابراین مهم است که مدلهایی را انتخاب کنید که میزان غلظت آنها برای شما قابل تحمل باشد. همچنین کرم نباید باعث کثیف شدن لباس و سوتین شیردهی شما شود.
مهمترین نکتهای که در انتخاب و خرید کرم سفت کننده سینه باید به آن توجه کنید قابلیت استفاده در دوران بارداری است. از آنجایی که افتادگی سینه دلایل متعددی دارد، محصولات موجود در بازار نیز بسیار متنوع هستند و لزوما تمامی آنها قابلیت استفاده در دوران بارداری و شیردهی را ندارند. به طور کلی یک کرم یا روغن آبرسان با ترکیبات گیاهی میتواند تا حد زیادی به جوان ماندن پوست سینه و جلوگیری از افتادگی سینهها کمک کند.
در انتخاب ژلهای آرامش دهنده پاها بهتر است به دنبال محصولاتی باشید که از ترکیبات گیاهی با خواص ضدالتهابی بهره میبرند. عصاره آلوئهورا یکی از عناصر ثابت چنین محصولاتی است. عصاره خیار، اسپیرولینا (Spirulina) یا جلبک سبز-آبی، عصاره دانه شاهبلوط (horse chestnut seed) و عصاره شبدر شیرین یا یونجه زرد (yellow sweet clover) از دیگر ترکیبات رایجی هستند که در فرمولاسیون این محصولات به کار گرفته شده و به رفع سریع تورم و التهاب کمک میکنند.
نکته مهم دیگر در انتخاب ژلهای آرامش دهنده پا، سبک بودن بافت ژل و خشک شدن سریع آن است. از آنجایی که چینهای پا و لای انگشتان همواره مستعد رشد باکتری و قارچ هستند، مهم است که از ترکیبات روغنی و سنگین اجتناب کنید تا از مرطوب ماندن ناحیه و بروز عفونت جلوگیری شود. برخی از محصولات جدید به شکل اسپری تولید میشوند که استفاده از آنها بسیار آسانتر بوده و به سرعت خشک میشوند.
بعضی از مدلهای ژل تسکین دهنده تنها برای پاها کاربرد دارند و نباید با صورت برخورد کنند. برخی مدلها چندکاره بوده و علاوه بر کاهش التهاب و تورم پاها، قابلیت رفع پف چشم و صورت در اثر آفتابسوختگی را نیز دارند که کارایی محصول را افزایش میدهد. در بعضی محصولات همچنین با افزودن برخی ویتامینها همچون ویتامین ای و ث، به ترمیم و جوانسازی بیشتر پوست کمک میشود.