از شش ماهگی، نوزاد کم کم آماده دریافت غذای کمکی در کنار شیر مادر است. اما چه غذاهایی برای شروع غذای کمکی کودک بهتر هستند؟ در این مطلب ۸ نوع غذای سالم برای نوزاد معرفی می شود. همچنین ۳ نوع غذای کودک که به اشتباه رایج شده اند معرفی خواهند شد که بهتر است از آنها اجتناب کنید. در انتها نیز به نکات مهم در دادن غلات و غذاهای آلرژی زا به نوزاد اشاره خواهیم کرد.
اولین غذای نوزاد در شش ماهگی
دادن غذای کمکی به نوزاد عموما از شش ماهگی آغاز می شود. با این حال، برخی از مادران نمی‌توانند تا ۶ ماهگی برای این کار صبر کنند. گاهی ممکن است مجبور باشید کمی آووکادو یا سیب پوره شده به نوزاد بدهید. همچنین هنگام گرفتن نوزاد از شیر ممکن است چند برش از گلابی به آنها بدهید تا با مکیدن آن آرام شوند.
این گزینه ها به عنوان اولین غذاهای کمکی نوزاد سالم و مناسب به نظر می‌رسند. اما به یاد داشته باشید که غذای کمکی نوزاد باید پاسخگوی نیازهای تغذیه ای آنها بوده و از ترکیبی از منابع گیاهی و حیوانی انتخاب شود. به هر حال سیستم گوارشی ما برای رژیم غذایی مبتنی بر همه چیز خواری (شامل گوشت و گیاهان) طراحی شده است. سبزیجات حاوی پروتئینی و کلسیم همچون انواع کلم‌ها و کینوآ برای نوزاد عالی هستند، اما لزوما بهترین غذای کمکی محسوب نمی شوند.
چه غذاهایی برای شروع غذای کمکی نوزاد مناسب هستند؟
در این بخش ۸ منبع غذایی مفید و مقوی برای نوزادان معرفی شده و طرز تهیه غذای کمکی کودک با کمک این مواد آموزش داده خواهد شد. با توجه به اینکه هنوز سیستم گوارش نوزاد به طور کامل تکمیل نشده است، دقت در شیوه آماده کردن این غذاها بسیار ضروری است تا از بروز مشکلات برای نوزاد جلوگیری شود.
زرده تخم مرغ
ممکن است تصور کنید غذاهایی مثل تخم مرغ آلرژی زا هستند و از دادن آن به نوزاد ۶ ماهه اجتناب کنید. با این حال تحقیقات جدید نشان داده است که اتفاقا دادن این نوع غذاها از سن کم، احتمال به وجود آمدن آلرژی غذایی در کودک را کم می کند.
یکی از دلایلی که می‌توانید غذا دادن به کودک را با زرده تخم مرغ شروع کنید، هضم راحت آن است. این ماده از نظر ارزش غذایی نیز بسیار غنی بوده و مواد لازم برای رشد ذهنی، تقویت بینایی و تعادل هورمونی کودک را در بر دارد. زرده تخم مرغ همچنین سرشار از انواع ویتامین‌ها و املاح همچون کلسیم، روی، سلنیوم، فسفر، ویتامین E و B6 است.
طرز تهیه غذای نوزاد با زرده تخم مرغ: ساده ترین راه آب پز کردن تخم مرغ است. همچنین می توانید زرده تخم مرغ را با مقدار بسیار کمی کره یا روغن نارگیل روی شعله اجاق گاز بپزید. دقت کنید که زرده تخم مرغ کاملا پخته و سفت نشود و اندکی حالت نرم و مایع خود را داشته باشد تا هضم آن برای نوزاد آسان باشد.
آووکادو
آووکادو یکی از بهترین گزینه ها برای غذای اطفال محسوب می‌شود. این میوه، بسیاری از چربی های سالم و مورد نیاز بدن کودک را در برداشته و سرشار از مواد معدنی همچون منیزیم می‌باشد که برای سلامتی ما حیاتی است، اما در تعداد کمی از منابع غذایی وجود دارد. علاوه بر این آووکادو ویتامین های گروه B از جمله نیاسین، ویتامین E، ویتامین K، پتاسیم، فولات و فیبر مورد نیاز بدن را نیز تامین می کند.
نحوه دادن آووکادو به نوزاد: آووکادو را پوست کنده و آن را به قطعات بلند و باریک برش بزنید طوری که کودک بتواند آن را به تنهایی بخورد. شما همچنین می توانید این میوه را له کرده و با قاشق به نوزاد بخورانید. ترکیب آووکادو با موز له شده به مقدار مساوی از هر یک نیز بسیار خوشمزه خواهد بود.
گوشت قرمز چرخ شده
گوشت قرمز منبع اصلی سه مورد از مهمترین مواد مورد نیاز بدن انسان است: آهن، روی، و ویتامین B12. مقدار آهن موجود در شیر مادر چندان قابل توجه نیست (مگر اینکه بخواهید شیر خشک به نوزاد بدهید). منابع گیاهی آهن نیز عموما برای سیستم گوارشی نوزاد قابل هضم نیستند و آماده کردن آنها برای والدین وقت گیر و دشوار است. بنابراین برای تامین آهن کافی، گنجاندن غذای گوشتی در برنامه تغذیه وی ضروری است.
طرز تهیه گوشت برای نوزاد: مقداری گوشت بره یا گوساله ارگانیک تهیه کنید. گوشت گوساله را چرخ کرده یا گوشت بره را به قطعات کوچک برش بزنید. گوشت را پخته یا آن را کباب کرده و به قطعات بسیار کوچک تقسیم کنید. می توانید قطعات برش خورده را مستقیما به نوزاد بدهید یا اینکه آن را با مقداری آب گوشت داخل میکسر ریخته و به حالت پوره درآورید.
موز
برخی افراد عقیده بر این دارند که اولین غذای نوزاد نباید هیچ میوه ای داشته باشد، زیرا باعث می شود کودک به شیرینی عادت کند. با این حال، باید بدانید که به خاطر شیر مادر، نوزاد به هر حال به شیرینی عادت می کند. نگران قند موجود در میوه ها نباشید. موز، با داشتن آنزیم ضروری هضم کربوهیدرات ها، بهترین منبع برای کربوهیدرات بچه‌ها است. موز همچنین سرشار از انواع ویتامین‌ها و املاح همچون ویتامین B6، ویتامین C، منگنز، منیزیم و پتاسیم است.
طرز دادن موز به کودک: یک موز کاملا رسیده که دارای لکه‌های قهوه‌ای باشد انتخاب کنید. هر چه موز رسیده تر باشد، قند آن ساده تر بوده و هضمش برای اطفال شیرخوار راحت تر است. موز را پوست بگیرید و آن را با آووکادو یا شیر مادر مخلوط کرده و له کنید؛ سپس با قاشق به نوزاد بدهید. همچنین می‌توانید نصف موز را برش زده و به بچه بدهید تا خودش آن را میل کند.
کدوهای زمستانی
یکی دیگر از منابع مفید کربوهیدرات برای کودکان، انواع کدو حلوایی همچون کدو گردویی و کدو بلوطی می باشد. با توجه به نیترات پایین، این ماده غذایی برای نوزاد ایمن است. کدوها منبع ویتامین A، ویتامین C، منیزیم، پتاسیم و منگنز هستند.
نحوه پختن کدو حلوایی برای نوزاد: کدو را برش داده و دانه های آن را خارج کنید. سپس کدو را به مدت یک ساعت در دمای ۳۵۰ درجه در داخل فر بپزید، طوریکه کدو کاملا نرم شده و پوست آن به راحتی جدا شود. همچنین می توانید کدوها را با یک فنجان آب در داخل زودپز به مدت ۷ دقیقه آب پز کنید. اجازه دهید کدوی پخته شده خنک شود. سپس آن را به قطعات کوچک تقسیم کرده و برای خوردن به نوزاد بدهید. همچنین می توانید کدوی حلوایی را با مقدار بسیار کمی کره له کنید و با قاشق به بچه بدهید. این کار موجب می‌شود بتاکاروتن کدو به ویتامین A تبدیل شود.
ماست
ماست ارگانیک، بهترین نوع لبنیات برای نوزاد می‌باشد زیرا هضم آن بسیار ساده است. این ماده غذایی ترکیب متعادلی از چربی سالم، پروتئين، و قند شیر را برای تغذیه نوزاد در بر دارد. به علاوه اینکه مقدار کلسیم، وتامین D و فسفر ماست بسیار بالاست. یکی دیگر از مزایای مهم ماست ارگانیک، داشتن پروبیوتیک های طبیعی است که حجم باکتری مفید در روده نوزاد را افزایش می‌دهد.
در گذشته باور بر این بود که نباید قبل از ۸ یا ۹ ماهگی، به بچه های تازه متولد شده ماست داده شود. اما تحقیقات جدید نشان داده‌اند اگر غذاهایی که مستعد ایجاد آلرژی غذایی هستند، از سن پایین به نوزاد داده شوند، احتمال حساسیت غذایی در آنها کاهش می‌یابد. با این حال اگر به طور خانوادگی نسبت به مواد لبنی حساس هستید یا کودک مشکل خاصی در سیستم ایمنی دارد، بهتر است پیش از دادن ماست با متخصص اطفال مشاوره کنید. پزشک می‌تواند بر اساس وضعیت خاص فرزند شما، جایگزین های بهتری معرفی کند که در عین تأمین نیازهای غذایی نوزاد، در کاستن حساسیت غذایی نیز مؤثر باشند.
نحوه دادن ماست به بچه شیرخوار: نکته کلیدی در اضافه کردن مواد لبنی به برنامه غذایی نوزاد، شروع کردن با مقدار کم است. دادن ماست به بچه را با یک قاشق چایخوری شروع کرده و منتظر دیدن نتیجه بمانید. اگر کودک حساسیتی نشان نداد، در روزهای بعد، هر روز به مقدار اضافه کنید تا در نهایت به یک چهارم فنجان برسید.
نخود سبز
اگر می‌خواهید مقداری سبزی نیز به غذای نوزاد اضافه کنید، نخود فرنگی انتخاب خوبی است. نخود فرنگی حاوی مقدار بالایی نشاسته مقاوم به هضم است. این موضوع باعث می‌شود مقدار زیادی نشاسته مستقیما از معده و روده کوچک به روده بزرگ منتقل شود، جایی که باکتری های مفید معده تغذیه می‌شوند.
شما از خواص پرشمار این بنشن کوچک شگفت زده خواهید شد: نصف فنجان از نخود سبز حاوی ۴ گرم فیبر، ۴ گرم پروتئين، و ۳۴ درصد از ویتامین A و ویتامین K مورد نیاز انسان بدن را تأمین می‌کند. ویتامین K مخصوصا در این بین اهمیت زیادی دارد. زیرا میزان آن در بدن نوزاد چندان بالا نیست.
در صورتی که کودک تان علاقه زیادی به طعم نخود سبز نشان نداد، می‌توانید برای افزودن شیری آن را با کمی کدو حلوایی پوره کنید.
فراورده های فرعی گوشت
مصرف فرآورده های فرعی گوشت همچون دل و جگر، این روزها به اندازه گذشته محبوبیت ندارد. بخشی از آن به خاطر ملاحظات بهداشتی است. با این حال، در صورت تهیه این مواد غذایی از تولید کنندگان معتبر که از سلامت آن اطمینان داشته باشید، می تواند منبع تغذیه مناسبی برای نوزاد و کودک باشد.
اعضای داخلی بدن حیوانات، جزء مقوی ترین انواع خوراکی هستند. به عنوان مثال با کیفیت ترین نوع ویتامین A، که یکی از مهمترین ویتامین ها برای رشد نوزاد محسوب می شود، در این مواد غذایی یافت می شود. جگر گاو یا گوسفند، حاوی مقادیر بسیاری ویتامین‌های A، D و B، فولات، و روی است. جگر مرغ نیز سرشار از آهن می باشد.
طرز تهیه غذای نوزاد با فرآورده‌های فرعی گوشت: جگر مرغ، بره، گوساله یا گاو میش باکیفیت و تازه را از تولید کنندگان معتبر تهیه کنید. گوشت جگر را روی شعله متوسط به همراه کمی روغن نارگیل تفت دهید. زمانی که یک طرف آن قهوه ای شد، آن را برگردانده و طرف دیگر را نیز سرخ کنید. جگر خیلی سریع پخته می شود بنابراین حواس تان به آن باشد. پس از اتمام پخت، اجازه دهید تا جگر پخته شده سرد شود. سپس آن را رنده کرده و به مقدار یک قاشق چایخوری تا یک قاشق غذاخوری به زرده تخم مرغ یا موز له شده اضافه کنید. همچنین می‌توانید آن را به قطعات کوچک برش بزنید و برای خوردن به نوزاد بدهید.
مواد مغذی مورد نیاز نوزاد
ممکن است شما بخواهید غذاهای دیگری به غیر از ۸ مورد غذای معرفی شده در این لیست را به برنامه غذایی بچه اضافه کنید. در این صورت بهتر است بدانید یک نوزاد به چه نوع مواد مغذی نیاز دارد تا بتوانید سایر گزینه های غذایی مناسب را پیدا کنید. بر اساس مطالعات دکتر Weston A. Price، دندانپزشکی که ۱۰ سال به مطالعه و تحقیق در زمینه مواد غذایی مورد نیاز کودکان پرداخته است، غذای بچه های ۶ ماهه، باید شامل مواد زیر باشد:
- پروتئين
- چربی سالم
- آهن
- روی
- ویتامین B6
- نیاسین
- ویتامین E
- کلسیم
- فسفر
- منیزیم و سایر املاح
- امگا ۳ و امگا ۶ (به مقدار متعادل)
علاوه بر موارد فوق، کودکان در حدود ۸ ماهگی به مواد غذایی زیر نیاز خواهند داشت:
- ویتامین های A، B، C، D، و K
- پتاسیم
چه غذاهایی برای نوزاد مضر هستند؟
در حالیکه شما می توانید برنامه غذایی نوزاد را تا حد زیادی گسترش دهید، اما همچنان باید مراقب باشید و در دادن برخی غذاها به نوزاد احتیاط کنید. در ادامه به سه گروه غذاهای نامناسب اشاره خواهیم کرد که والدین باید از دادن آنها به نوزاد اجتناب کنند.
مواد غذایی حاوی نیترات
ریشه‌ها و سبزیجات برگدار همچون اسفناج، کاهو، شلغم، چغندر، کرفس، و کلم کولارد، از جمله سبزیجات سرشار از نیترات هستند. نیترات در معده به نیتریت و سپس نیتروزامین ها تبدیل می‌شود. برای دادن ریشه‌ها (همچون شلغم و چغندر) تا ۸ ماهگی صبر کنید. برای دادن سبزیجات برگ دار همچون اسفناج و کاهو بهتر است تا ۱ سالگی صبر کنید. مواد غذایی حاوی نیترات را با مواد دارای ویتامین C ترکیب کنید تا از تشکیل نیترات و نیتروزامین جلوگیری شود.
مواد غذایی اسیدی
گوجه فرنگی و مرکبات همچون لیمو و آبلیمو می‌توانند سیستم گوارشی نوزاد را تا حد بسیار زیادی اذیت کنند. برای دادن این نوع مواد غذایی به نوزاد، حداقل تا ۹ ماهگی صبر کنید.
شیرین کننده‌ها
شما حتما به کرات در مورد مضرات انواع شیرینی و مواد غذایی شیرین و مواد فرآوری شده برای کودکان شنیده و خوانده‌اید. با این حال نمی‌توان به کلی از هر گونه شیرینی اجتناب کرد. می‌توانید در حد تعادل از غذاهای شیرین سالم برای ایجاد جذابیت و تنوع در برنامه غذایی نوزاد بهره بگیرید. کیک کدو حلوایی از جمله این مواد می‌باشد.
بعد از یک سالگی می‌توانید منابع قند طبیعی همچون عسل، شربت افرا، شیره چغندر که قند آن گرفته شده باشد، را در مقدار بسیار کم به برنامه غذایی کودک اضافه کنید. دادن عسل طبیعی قبل از یک سالگی می‌تواند برای نوزاد خطرناک باشد. برای شیرین کردن غذای بچه همچنین می‌توانید از قند میوه‌ها همچون موز له شده، خرما و پوره سیب بهره بگیرید.
چه زمانی می‌توانیم غلات به کودکان بدهیم؟
غلات کامل همچون جو پرک، ارزن و کینوآ، از جمله سالم ترین مواد غذایی برای رشد نوزاد و کودک هستند. اما به عنوان اولین غذای کمک چندان مناسب نیستند. بچه‌هایی که به تازگی متولد شده اند، هنوز آنزیم های ضروری برای هضم کربوهیدرات های پیچیده موجود در این مواد غذایی را ندارند. در زمان ۶ ماهگی، تنها آنزیم های مربوط به هضم کربوهیدرات های ساده همچون میوه‌ها، سبزیجات و شیر مادر در بدن نوزاد ساخته می‌شود.
با اینکه پانکراس نوزاد هنوز قابلیت شکستن کربوهیدرات های پیچیده را ندارد، اما مطالعات نشان داده اند که مقادیر هضم نشده غلات از طریق مدفوع نوزاد دفع می‌شوند. این موضوع نشان می دهد که باکتری‌های مفید موجود در روده بزرگ نوزاد، از این مواد هضم نشده به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کنند. اغلب ما با اهمیت پروبیوتیک‌ها و باکتری‌های مفید بدن برای تقویت سیستم ایمنی نوزاد آشنایی داریم. بنابراین دادن غلات کامل به شرطی که پیش از پخت خیس شده و به خوبی پخته شده باشند، می تواند در حفظ نوزاد از ابتلا به بیماری‌های مختلف بسیار مفید باشد.
چه زمانی می‌توانیم دادن غلات به نوزاد را شروع کنیم؟
از شش ماهگی می‌توانید در مقادیر کم، در حد یک تا دو قاشق غذاخوری در روز غلات پخته شده به غذاهای نوزاد اضافه کنید. پس از ۷ یا ۸ ماهی می توانید کم کم مقدار غلات را افزایش دهید.
نحوه دادن غلات به نوزاد: ارزن، کینوآ یا جو چرک را به مدت یک شب با آب و سرکه سیب خیس کنید تا هضم آن مقداری ساده تر شود. سپس آن را با روی شعله کم به آرامی و به مدت طولانی بپزید تا در حد فرنی یا حلیم نرم شود. پس از پخت مواد، اجازه دهید تا سرد شود و سپس مقداری شیر مادر به آن اضافه کنید. شیر مادر حاوی آنزیم ضروری برای هضم کربوهیدرات‌های پیچیده می‌باشد. در نهایت غذا را با قاشق به کودک بخورانید.
غذاهای حساسیت زا برای کودکان زیر یک سال
متاسفانه حساسیت غذایی در سال های اخیر رو به افزایش است، به طوری که بر اساس آمار و داده ها، میزان آلرژی غذایی کودکان در فاصله های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ به بیش از دو برابر افزایش یافته است. وقتی می‌خواهید غذاهای مناسب برای نوزاد خودتان را انتخاب کنید، چنین آمار و ارقامی می توانند نگران کننده باشند. اما خبر خوب این است که اگر بچه ها از سنین پایین (پیش از یک سالگی) به خوردن غذاهای آلرژی زا عادت داده شوند، احتمال بروز حساسیت های غذایی کاهش می یابد.
اهمیت دادن غذاهای آلرژی زا به کودکان در شش ماهگی
همان طور که پیش از این نیز اشاره شد، مطالعات نشان می دهند که شما با عادت دادن کودک به غذاهایی که معمولا با حساسیت زا بودن معروف هستند، می توانید شانس ابتلای کودک به حساسیت‌های غذایی را کاهش دهید.
یک مطالعه نشان داده است نوزادان متولد شده از مادرانی که در دوران بارداری آجیل و خشکبار مصرف می کنند، کمتر به حساسیت در برابر این مواد مبتلا می‌شوند. در تحقیق دیگری نشان داده شد که احتمال ابتلا به حساسیت در برابر کره بادام زمینی، در کودکانی که پیش از یک سالگی شروع به خوردن این ماده غذایی کرده اند کمتر است.
نکته کلیدی در کاهش حساسیت غذایی کودکان آن است که غذاهای حساسیت زا در سنین مناسب و به تعداد دفعات کافی در برنامه غذایی نوزاد گنجانده شوند. رایج ترین غذاهای حساسیت زا در کودکان شامل کره بادام زمینی، تخم مرغ و لبنیات همچون ماست و پنیر هستند که بهتر است از سنین پایین به نوزاد داده شوند. البته تا یک سالگی باید از لبنیات تهیه شده از شیر گاو اجتناب شود. در نهایت برای کاهش حساسیت غذایی نوزاد، می توان از نظرات پزشک اطفال بهره گرفت.
سخن پایانی
غذاهای با منشأ گیاهی و حیوانی هر دو برای رشد کودک مهم هستند. غذاهای مقوی و غنی از مواد لازم برای بدن نوزاد، تاثیر قابل توجهی بر ابعاد مختلف سلامتی کودک از جمله رشد جسمانی، رشد ذهنی، خلق و خو، سیستم ایمنی و شادابی و نشاط دارند. بهره گرفتن از نظرات افراد متخصص و انتخاب ترکیب متعادلی از منابع غذایی متنوع، سلامتی عمومی شخص برای تمام عمر را تضمین خواهد کرد.
منبع: mamanatural
